گرایش جامعه در این دوره مجلس به سمت جوانان بود تا گام‌های بلندتر بردارند

عباس سلیمی‌نمین تحلیلگر مسائل سیاسی و رئیس دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در گفتگو با تسنیم، در تحلیل مشارکت مردم در انتخابات و تغییر اکثر نمایندگان کرسی‌های مجلس دهم از سوی مردم، اظهار داشت: مشارکت مردم در انتخابات همواره یک حالت فراز و نشیب داشته است. در انتخابات مجلس اول به رغم اینکه خیلی از جریانات سیاسی رقابت گسترده داشتند و شور انتخاباتی هم زیاد بود، اما در کل کشور ۵۲ درصد مشارکت داشتیم. این رقم گاهی بالا می‌رود و گاهی پایین می‌آید. در این دوره عوامل متعددی در کاهش مشارکت دخالت داشت که برخی عوامل اصلی و برخی عوامل کمتر تاثیر گذار بودند.

سلیمی‌نمین تصریح کرد: عواملی مانند عدم‌تأیید صلاحیت‌ها بر اساس نظرسنجی‌هایی که دانشگاه تهران صورت داد، سه درصد بیشتر نقش نداشت و کسانی که عنوان کردند ما به‌دلیل رد صلاحیت‌ها شرکت نمی‌کنیم تنها سه درصد بودند. در مقابل، ۴۳ درصد بی‌نتیجه بودن یا ناامیدی از رأی گذشته‌شان را دلیل عدم مشارکت دانسته بودند.

تخریب سرلیست اصولگرایان عامل مؤثری در کاهش مشارکت بود
این تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان اینکه تخریب‌هایی که به‌صورت گسترده علیه اصولگرایان و سرلیست آن‌ها صورت گرفت عامل مؤثری در کاهش مشارکت بود، اظهار داشت: سرلیست اصولگرایان ظرفیت زیادی برای به میدان آوردن برخی نیرو‌های خاکستری داشت، اما به دلیل تخریب گسترده سرلیست آن‌ها از سوی نیرو‌های تندروی اصلاح‌طلب و احیاناً برخی اصولگرا، بخشی از نیرو‌های خاکستری را متحیر کرد که مبادا ادعا‌های مطرح شده علیه وی صحت داشته باشد. با این حجم تخریب، بازهم بخشی از نیرو‌های خاکستری به وی رأی دادند و قطعاً آقای قالیباف ظرفیتش بالاتر از این بود. وی افزود: از سوی دیگر، نیرو‌هایی که در مجلس فعال نبودند و کارکرد مناسبی نداشتند، موجبات یاس سیاسی را پدید آوردند و بدنه و پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان به میدان نیامد. آرای تهران این مطلب را نشان می‌دهد و آرای برخی شهرستان‌ها نیز این را اثبات می‌کند که این یاس سیاسی در پایگاه رأی اصلاح‌طلبان صورت گرفته است.

بدنه رأی اصلاح‌طلبان دچار یأس سیاسی شد
سلیمی‌نمین با اشاره به اینکه یک تفاوتی بین اصولگرایان و اصلاح‌طلبان وجود دارد و بدنه رأی اصولگرایان برای مشارکت انگیزه‌های مختلفی دارد، گفت: این انگیزه‌ها شامل اهداف کلان‌تر و دفاع از نظام است. پایگاه رأی اصولگرایان کمتر دچار یاس می‌شود چراکه اگر از کاندیدا‌ها سرخورده هم شوند، به دلیل آرمان‌ها در انتخابات شرکت می‌کنند. در پایگاه رأی اصلاح‌طلبان این بحث چندان پررنگ نیست و نگاه آرمانی به رأی دادن وجود ندارد. وقتی آن کاندیدا‌هایی که به آن رأی می‌دهند درست عمل نمی‌کند، بدنه اصلاح‌طلبی انگیزه چندانی برای مشارکت ندارد. این تحلیلگر مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: مسائلی که در سال جاری رخ داد نیز در کاهش مشارکت مؤثر بود. ما تلخی‌های قابل‌توجهی داشتیم که برخی از آن‌ها در ارتباط با انتخابات نتیجه منفی داشت. اتفاقات آبان ماه، حادثه سقوط هواپیما و همین بیماری کرونا و... مشارکت را کمی تضعیف کرد، اما آنچه تبلیغ می‌کنند که عدم مشارکت اصلاح‌طلبان به این دلیل بود که کاندیداهایشان مورد تأیید شورای نگهبان واقع نشدند، تبلیغات درستی نیست، چون ما در همه حوزه‌ها رقابت داشتیم. در برخی حوزه‌های افراد شاخص اصلاح‌طلب و در برخی دیگر شهرستان‌ها، اصلاح‌طلبانی بودند که تصمیم گرفته بودند مستقل وارد عرصه شوند و باید آن‌ها را هم به‌حساب آورد. وی افزود: در برخی شهرستان‌ها مانند تهران اصلاح‌طلبان لیست‌های متفاوت داشتند، اما مشارکت بالا نبود. در برخی شهرستان‌ها اصلاح‌طلبان شاخصی حضور داشتند، اما بازهم مشارکت پایین بود و در برخی حوزه‌ها با وجود اصلاح‌طلبان، اصولگرایان رأی آوردند. این به یاس سیاسی ناشی از عملکرد شورای شهر اصلاح‌طلب، عملکرد نامناسب قوه مجریه که در اختیار اصلاح‌طلبان است و فراکسیون امید که عملکرد نامناسبی از خود نشان داد برمی‌گردد. سلیمی‌نمین با بیان اینکه برخی نیرو‌های مخالف انقلاب، عدم مشارکت بخشی از مردم را نشانه‌روی برگرداندن از نظام عنوان می‌کنند، اما این سخن سستی است، اظهار داشت: اگر بخواهیم این شاخص را در نظر بگیریم مشارکت باید مرتب روبه نزول باشد درحالی‌که در دوره‌های مختلف مشارکت سینوسی بود. یک‌بار مشارکت پایین است و با تغییر شرایط، دوباره مشارکت بالا می‌آید. این مشارکت سینوسی نشان از این دارد که دشمنان سخن درستی نمی‌گویند.

وزارت کشور باید آمار ایرانیان خارج از کشور را از واجدان شرایط حذف می‌کرد
وی افزود: در این انتخابات، وزارت کشور آمار ایرانیان خارج از کشور را حذف نکرد. آمار ایرانیان خارج کشور را باید از میزان رأی‌دهندگان و کسانی که می‌توانند رأی دهند می‌کاست و این انجام نشد و خودبه‌خود میزان مشارکت را کم کرد. ایرانیان خارج کشور در انتخابات مجلس مشارکتی ندارند، ولی در انتخابات ریاست‌جمهوری می‌توانند در انتخابات شرکت کنند لذا باید این آمار حذف می‌شد که در این صورت مشارکت را بالاتر می‌برد و رقم رقیق‌تری داشتیم. این تحلیلگر مسائل سیاسی درباره حذف برخی چهره‌های شناخته مجلس که چند دوره در انتخابات رأی آوردند، اما این دوره مردم تمایلی به آن‌ها نشان ندادند، گفت: این رویکرد جامعه، رویکرد مناسبی است که فرصت به نیرو‌های تازه‌نفسی داده می‌شود که بتوانند تحولات مناسب، عملکرد‌های مناسب‌تر و گام‌های بلندتری را بردارند. البته با فرصت ایجاد کردن برای نیرو‌های جوان می‌توان منافع چشمگیری متصور بود، ولی قطعاً یک مشکلاتی را هم می‌تواند به بار بیاورد. وی در پاسخ به این پرسش که منتخبان جدید مجلس باید چه‌کار‌هایی برای احیای شأن مجلس کنند، اظهار داشت: کار‌های متنوع و گسترده‌ای باید صورت بگیرد. اولین اقدام تعامل سازنده با دولت است. مردم نمی‌پسندند بین دو قوه درگیری وجود داشته باشد، اما قاطعیت و صلابت مجلس را می‌پسندند. قانون‌گرایی مجلس و تلاش برای اینکه قوانین را تنقیح کند و مشکلات را از پیش پای دولت برای تقویت تولید ملی بردارد. این تحلیلگر مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: در زمینه برخورد با مفاسد، می‌طلبد که خود مجلسیان درگیر مفاسد نشوند؛ بنابراین یکی از کار‌هایی که مجلس می‌تواند صورت دهد تقویت ساختار نظارتی است. درگذشته آنچه به اعتبار مجلس ضربه زد این بود که مشاهده می‌شد در خیلی از زمینه‌ها دادوستدی بین دو قوه وجود آمده و نمایندگان از وظایف خودشان عدول می‌کنند و در ازای آن امکاناتی از قوه مجریه می‌ستانند. این کار، نظارت قوی نیاز دارد و نمایندگان باید ساختارش را در ابتدای مجلس آتی به وجود بیاورند و مانع از این شوند که شأن نمایندگی تنزل پیدا کند. سلیمی نمین با بیان اینکه مجلس در رأس امور جامعه است منوط به اینکه نماینده هم‌شأن خودش را حفظ کند و جایگاه خود را نفروشد، گفت: از دیگر کار‌هایی که از مجلس انتظار می‌رود تقویت مرکز پژوهش‌های مجلس است. مرکز پژوهش‌ها در دوران آقای توکلی و برخی شخصیت‌های وزین بسیار قاطعانه در مورد مسائل تحقیق و نظرش را اعمال می‌کرد، اما بعد از پایان دوره آقای توکلی، ما شاهد افت کارکرد مرکز پژوهش‌ها شدیم و مرکز پژوهش‌ها باید ضعف‌های متخصص نبودن را رفع کند و شأن نمایندگان را از طریق تغذیه آن‌ها ارتقا دهد.